COVID-19’DAN KALP VE DAMAR HASTALARI NASIL ETKİLENİR?

Çin’in Hubei eyaletine bağlı Wuhan’da Aralık 2019’da yeni bir korona virüs nedeniyle gelişen zatürre salgını kontrol altına alınamayarak kısa sürede önce Çin’in diğer eyaletlerine sonra da bir salgına yol açacak şekilde başta Avrupa, devamında Kuzey Amerika kıtası olmak üzere tüm dünyaya yayıldı. Virüsün 11 Mart 2020 tarihinde ülkemizde de resmi olarak saptanmasının ardından hasta sayısı hızla arttı. Oldukça bulaşıcı bir virüs olan covid19 özellikle damlacıklar ve doğrudan temas yoluyla yayılır.

Tükürükle 3 saatten fazla, bakır yüzeyde 4 saat, kartonda 24 saat, plastik ve paslanmaz çelik yüzeylerde 72 saat süreyle canlı kalabilir. Öksürük veya hapşırma ile yayılan damlacıkların havada birkaç saat asılı kalabileceği ve 7–8 metreye kadar taşınabileceği gösterilmiştir. COVID-19 enfeksiyonunun ortalama kuluçka süresi 5.5 gündür, ancak bu sürenin 14 güne kadar uzayabileceği bilinmektedir. Hastalık belirtileri genellikle ilk 11–12 gün içerisinde ortaya çıkar. En sık belirti ateş, yorgunluk, kas ağrısı, boğaz ağrısı ve kuru öksürük, nefes darlığı daha az sıklıkla bulantı-kusma ve ishaldir. Olguların %80’inde belirtiler hafif-orta şiddettedir.

Hafif şiddetteki olgularda günlük yaşamı etkilemeyecek derecede, üst solunum yolu enfeksiyonu benzeri yakınmalar, hafif ateş ve kas ağrıları olabileceği gibi bulaştırıcılık döneminde herhangi bir semptom bulunmayabilir.

Orta şiddetteki olgularda titreyerek yükselen ve 38 °C’yi geçen ateş, günlük işlerini etkileyecek derecede yorgunluk ve bazen hastaneye başvurmayı gerektirecek nefes darlığı vardır. Bu kişiler, nefes darlığı veya vücudun aşırı su kaybı olmadıkça hastaneye yatırılmadan izlenebilir. Hastaların %14’ünde hastaneye yatış ve oksijen desteği gerektiren ciddi hastalık gelişir.
Ciddi hastalarda nefes darlığı, hızlı nefes alıp verme, vücuttaki oksijen değerlerinde düşme ve hastalığın  akciğerlere inmiş olmasıdır.

Yaşlılar, hipertansiyon, kalp ve damar hastalıkları veya diyabet gibi altta yatan tıbbi sorunları olanların ciddi hastalık geliştirme olasılığı daha yüksektir. Hastane yatışlarının başlıca (%90) nedeni zatürredir. Hastalık belirtilerinin başlamasından zatürre gelişimine kadar geçen gün sayısı ortalama 5, yoğun bakıma yatış gereğine kadar süre 7–12 gündür. Hastaneye yatırılan kişilerde, hastalık belirtilerinin başlangıcından hastaneden taburcu edilene kadar geçen süre ise ortalama 21 gündür. Solunum cihazına bağlanması gereken hastalarda ölüm oranı oldukça yüksek ve belirtilerin başlamasından ölüme kadar geçen süre ortalama 14 gündür.

Ölüm nedenleri

1. Solunum yetersizliği
2. Kalp kası hasarına bağlı dolaşım yetersizliği
3. Hem solunum hem de dolaşım yetersizliğidir.

COVID-19 tedavisinde çeşitli tedavi seçenekleri denenmekle birlikte kesin bir tedavisi hala yoktur. Salgının başlangıcından beri paylaşılan veriler, COVID-19’dan en çok etkilenen ve ölüm oranı en yüksek seyreden grubun bilinen kalp ve damar hastalıkları olan yaşlılar olduğunu göstermektedir. Eşlik eden kalp ve damar sistem hastalığı, hipertansiyon, diyabet gibi risk faktörlerinin bulunması, kişiyi Covid virüsüne daha duyarlı kılarken, enfeksiyonun gelişmesi durumunda bu kırılgan hasta grubunda hastalığa bağlı komplikasyon ve ölüm de daha sık gerçekleşmektedir.

Yine COVID-19 enfeksiyonu, kalp ve damarları doğrudan veya dolaylı yollardan etkileyerek, hayatı tehdit eden kalp ile ilgili hastalıkların ilave olmasına neden olmaktadır.

COVID-19 enfeksiyonunun kalp ve damarlar üzerine başlıca 3 etkisi mevcuttur.

1. Eşlik eden kalp ve damar hastalığı varlığında, COVID-19 enfeksiyonunda ciddi hastalık ve ölüm riski artar.
2. Enfeksiyon kalp kası iltihabı, kalp kası hasarı, ritm bozukluğu ve toplar damar tıkanıklığı gibi çok sayıda doğrudan veya dolaylı kalp damar hastalıkları ile ilişkilidir.
3. COVID-19 için araştırma ve geliştirme aşamasında olan ilaçlar kalp ve damarlar üzerine çeşitli yan etkilere sahiptir.
 
 orhanbozoglan1975@hotmail.com