12. UFKA YOLCULUK & HACI BEKTAŞ-I VELİ VE MAKALAT ÜZERİNE

12. Ufka Yolculuk: Ufka Yolculuk, 2013 yılından bu yana düzenlenen ve bilgi yarışmaları aracılığıyla insanları eğitmeyi amaçlayan ulusal bir organizasyondur. Amacı, katılımcıların manevi ve kültürel gelişimlerine katkıda bulunmak, insanları okumaya ve düşünmeye teşvik etmektir.

Bu sene konumuz, büyük bir İslam filozofu, mutasavvıf ve Bektaşi tarikatının kurucusu olan Hacı Bektaş-ı Veli (1209-1271) ve onun en önemli eserlerinden biri olan Makalat. Hacı Bektaş-ı Veli, Anadolu'da yaşayıp derin izler bırakan bu büyük düşünür, İslam felsefesi, ahlak ve tasavvuf konularında engin bilgiler sunar.

Makalat, Hacı Bektaş-ı Veli'nin en önemli eseridir ve insanın manevi olgunlaşmasını, toplumun huzurunu sağlamak için rehber niteliği taşır. Bu eser, dört kapı kırk makam öğretisiyle insanları İslam'ın temel prensiplerine ve ahlaki değerlere yönlendirir.

Hacı Bektaş-ı Veli'nin "Kendini bilen Rabbini bilir." sözüne getirdiği yorum ise bilmenin, gözlem ve ilim ile olması gerektiğini ifade eder. Ona göre, evrende olan her şey insanın içinde de bulunmaktadır. Allah'ın yarattıkları arasında en değerli varlık insandır. Hacı Bektaş, evrendeki unsurları insanın vücudundaki karşılıklarıyla benzetir:

• Arş, insanda başa benzer akıl, ilham, idrak, sevmek, görmek, işitmek ve bilmek gibi hazineler baştadır.
• Yedi kat gök, insan vücudundaki yedi kat ile temsil edilir: Deri, et, kan, damar, sinir, kemik ve ilik.
• Dünyada dağlar, insanda kemik başlarıdır.
• Dünyada yedi deniz, tende yedi denize benzer: Göz, dil, kulak, kursak, karın, ağrı ve sevda.
• Dünyada ırmaklar, insanda göz yaşıdır.
• Dünyada ağaçlar, insanda parmaklardır.
• Dört çeşit su, insanda ağız suyu, göz suyu, burun suyu ve kulak suyudur.
• Dört çeşit ateş, insanda yemek ateşi, şehvet ateşi, soğukluk ateşi ve sevgi ateşidir.
• Dört mevsim, insanın yaşam evrelerine benzer: Çocukluk ilkbahar, gençlik yaz, orta yaşlılık güz, yaşlılık kış.
• Dünyada mümin ve kâfir, insanda iyiliği ilham mümine, vesvese kâfire benzer.
• Dünyada düşman ve savaş, insanda nefis düşman, nefsin arzusuna uymamak savaştır.
• Dünyada adaletli ve zalim beyler, insanda akıl ve heva mücadelesidir.

Hacı Bektaş-ı Veli, insan gönlünün Kâbe’den ve semada büyük meleklerin tavaf ettiği beytu’l-ma‘mûrdan daha üstün olduğunu söyler. Gönül, Yüce Allah’ın baktığı yerdir, nazargâh-ı ilahidir. Sonuç olarak, Yüce Allah’ın varlığının bilinip mahiyetinin bilinemeyeceğini söyleyen Hacı Bektaş’a göre insan kendisini tanırsa Yüce Yaratıcısını da tanıyacaktır.